Gitara? Skrzypce? Harfa? A może haegeum?

15 grudnia 2025

Czym jest haegeum?

Haegeum (kor. 해금) jest tradycyjnym koreańskim instrumentem strunowym przypominającym pionowe skrzypce z długą bambusową szyją, pustą skrzynią rezonansową z drewna paulowni (jedno z najszybciej rosnących drzew liściastych na świecie) i dwiema jedwabnymi, nylonowymi lub metalowymi strunami. Do grania na nim używa się smyczka składającego się z twardego drewna oraz naciągniętego końskiego włosia. Podczas grania, wykonawca siedzi w siadzie skrzyżnym i lewą ręką  trzyma instrument pionowo na lewym kolanie oraz kontroluje wysokość dźwięku i wibrato poprzez pociąganie za struny. Natomiast prawą ręką przesuwa smyczek poziomo między strunami, jednocześnie kontrolując naprężenie włosia. 

Instrument zazwyczaj mierzy od 70 do 80 centymetrów długości i waży 1-1,5 kilograma, dzięki czemu jest łatwy do udźwignięcia podczas występów. Często wykorzystuje się też elementy dekoracyjne, takie jak wykończenia lakiernicze czy rzeźbienia, w celu nadania estetycznego wyglądu. 

Utrzymanie haegeum w dobrym stanie polega na regularnym czyszczeniu z kurzu drewnianej części oraz strun, a także na nasączaniu kalafonią (kruchą żywicą) włosów smyczka oraz sprawdzaniu naprężenia strun lub ich wymiany w razie uszkodzenia czy zużycia. Instrument powinien być przechowywany w bezpiecznym miejscu z dala od wilgoci i z dala od ekstremalnie wysokiej temperatury. Natomiast jeśli chodzi o cenę haegeum, to waha się ona od 500 do 5000 dolarów w zależności od wykorzystanych do stworzenia materiałów.

Profesjonalnie haegeum jest klasyfikowany, w systemie Hornbostela-Sachsa, jako 321.321-71, czyli smyczkowy chordofon lutniowy. Ta klasyfikacja opisuje instrumenty strunowe z szyjką i pustym rezonatorem, na których gra się smyczkiem.

Pojawienie się haegeum w Korei nie jest dokładnie znane. Szacuje się, że instrument ten dotarł do Korei z Chin w okresie Koryo, czyli podczas istnienia średniowiecznego królestwa koreańskiego w latach 918-1392. Powodem tych przypuszczeń są wzmianki o haegeum w hanlimbyeolgok, czyli nierymowanych wierszach i pieśniach królewskich uczonych, co oznacza, że grano na tym instrumencie przynajmniej od tamtego okresu. Jest również możliwe, że haegeum przybył do Korei z Mongolii.

Podczas Joseon, czyli koreańskiego państwa rządzonego przez dynastię Yi w latach 1392-1897, haegeum był wykorzystywany podczas królewskich obrzędów, parad, festiwali i ogólnie w ówczesnej koreańskiej muzyce zwanej “hyangak”. Później zmienił się sposób gry na haegeum oraz jego akustyczne możliwości. Zmieniono formę gry z naciągania i zatrzymywania strun bez ich ciągnięcia – właśnie na pociąganie za struny. Dzięki temu możliwym stało się wydobycie szerszej gamy dźwięków.

Jednak na tym nie koniec, ponieważ w latach 60. XX wieku wprowadzono kolejne modyfikacje. W 1965 roku Park Hunbong i Kim Bungi opracowali niskotonowe haegeum. Natomiast dwa lata później, Kim Gisu stworzył małą wersję tego instrumentu. Współczesne wersje haegeum często posiadają również mechanizm do strojenia w celu osiągnięcia szerszej gamy dźwięków oraz smyczki składające się z różnych rodzajów końskiego włosia lub syntetycznych materiałów.

Haegeum, pomimo swojej prostej budowy, posiada wszechstronny ton i zakres dynamiki pozwalający na wyrażenie szerokiej gamy emocji. Dzięki jasnym, wysokim i nosowym dźwiękom dobrze sprawdza się zarówno w energicznych i radosnych melodiach, jak i w wolniejszych i smutniejszych utworach. Brzmienie haegeum często jest porównywane do skrzypiec, jednak posiada bardziej surowe i ziemiste brzmienie niż ten instrument.

Podobnymi instrumentami są m.in. erhu (chiński instrument smyczkowy), huqin (chiński instrument smyczkowy), kamancheh (perski instrument smyczkowy) czy powszechnie znane tradycyjne skrzypce. Natomiast samo haegeum jest również znane pod nazwami aenggeum (kor. 앵금), kkaengkkaengi (kor. 깽깽이) lub kkangkkangi (kor. 깡깡이).

Haegeum jest obecnie ważnym elementem koreańskiego dziedzictwa muzycznego i jest wykorzystywany zarówno w tradycyjnej, jak i współczesnej muzyce. Co prawda nauka gry na tym instrumencie jest trudna i wymaga niesamowitej precyzji w ruchach palców oraz kontroli nad strunami i smyczkiem, ale zdecydowanie warto poświęcić czas, by zdobyć tę rzadką umiejętność gry na tak niesamowitym instrumencie.